Phương pháp so sánh, đối chiếu trong thẩm định dự án là gì? Ứng dụng

Phân tích Chi phí-Lợi ích (CBA) là công cụ được sử dụng rộng rãi nhất để đánh giá các chương trình chính sách và chi tiêu vốn. Nó liên quan đến việc ước tính, nếu có thể, toàn bộ tư nhân trực tiếp và gián tiếp; và các chi phí và lợi ích xã hội liên quan đến một hành động chính sách hoặc dự án tiềm năng. Phương pháp so sánh, đối chiếu là một phương pháp được sử dụng khá thường xuyên.

1. Phương pháp so sánh, đối chiếu trong thẩm định dự án là gì?

Thẩm định dự án đầu tư là một công việc quan trọng, nó đề cập đến tất cả những vấn đề của bản thân dự án, và quan trọng hơn, qua quá trình thẩm định, dự án sẽ được tìm hiểu một cách sâu rộng hơn, chuyên môn hơn. Sự cần thiết thẩm định dự án đầu tư bắt nguồn từ vai trò quản lý vĩ mô của Nhà nước đối với các hoạt động đầu tư. Nhà nước với chức năng công quyền của mình sẽ can thiệp vào quá trình lựa chọn dự án đầu tư. Tất cả các dự án đầu tư thuộc mọi nguồn vốn, mọi thành phần kinh tế đều phải đóng góp vào lợi ích chung của đất nước. Bởi vậy, trước khi ra quyết đầu tư hay cho phép đầu tư, các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước cần biết xem dự án đó có góp phần đạt được mục tiêu của quốc gia hay không? Nếu có thì bằng cách nào và đến mức độ nào? Việc xem xét này được coi là thẩm định dự án.

Một dự án đầu tư dù được tiến hành soạn thảo kỹ lưỡng đến đâu cũng mang tính chủ quan của người soạn thảo. Vì vậy, để đảm bảo tính khách quan của dự án, cần thiết phải thẩm định. Người soạn thảo thường đứng trên góc độ hẹp để nhìn nhận các vấn đề của dự án. Các nhà thẩm định thường có cách nhìn rộng hơn trong việc đánh giá dự án. Họ xuất phát từ lợi ích chung của toàn xã hội, của cả cộng đồng để xem xét các lợi ích kinh tế xã hội mà dự án đem lại.

Phương pháp so sánh, phân tích hai hoặc nhiều hệ thống quan hệ để tìm ra các kiểu mẫu và sự khác biệt chung (thường xác định các kiểu mẫu này là sản phẩm của một gia phả chung hoặc các phản ứng chung đối với các điều kiện lịch sử cụ thể), xuất hiện trong quá trình chuyển đổi từ thế kỷ mười tám sang thế kỷ mười chín như phương pháp ưu việt để tìm ra những điểm chung trong một loạt các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, xã hội và thẩm mỹ, từ ngữ văn đến giải phẫu, từ địa chất học đến xã hội học. Vì lý do này, thuyết so sánh, và cụ thể là phương pháp so sánh, là đối tượng trung tâm của một lịch sử toàn diện của khoa học nhân văn.

Phương pháp so sánh là xem xét một đối tượng nghiên cứu trong mối quan hệ với một đối tượng khác. Đối tượng nghiên cứu thường được so sánh giữa không gian và / hoặc thời gian. Phương pháp so sánh có thể là định tính và định lượng. Thông thường, có một sự đánh đổi: càng nhiều trường hợp cần so sánh, thì càng ít biến có thể so sánh được và ngược lại.

Phương pháp so sánh thường được áp dụng khi tìm kiếm các mẫu về điểm giống và khác nhau, giải thích tính liên tục và thay đổi. Thường được áp dụng trong nghiên cứu so sánh là Thiết kế hệ thống tương tự nhất (bao gồm việc so sánh các trường hợp rất giống nhau nhưng khác nhau về biến phụ thuộc, với giả định rằng điều này sẽ giúp dễ dàng tìm thấy các biến độc lập giải thích sự hiện diện / vắng mặt của biến phụ thuộc ) hoặc Thiết kế Hệ thống Khác biệt Nhất (so sánh các trường hợp rất khác nhau, tất cả đều có chung một biến phụ thuộc, để bất kỳ trường hợp nào khác có mặt trong tất cả các trường hợp đều có thể được coi là biến độc lập).

Một thách thức trong nghiên cứu so sánh là những gì có vẻ như là cùng một loại giữa các quốc gia trên thực tế có thể được định nghĩa rất khác nhau ở các quốc gia này.

Trong thẩm định dự án, đây là phương pháp phổ biến và đơn giản, phương pháp này được thực hiện bằng cách lấy các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật chủ yếu của dự án được so sánh với các dự án đã và đang xây dựng hoặc đang hoạt động. Sử dụng phương pháp này giúp cho việc đánh giá tính hợp lý và chính xác các chỉ tiêu của dự án. Từ đó có thể rút ra các kết luận đúng đắn về dự án để đưa ra quyết định đầu tư được chính xác. Phương pháp so sánh được tiến hành theo một số chỉ tiêu sau:

- Tiêu chuẩn thiết kế, xây dựng, tiêu chuẩn về cấp công trình Nhà nước quy định hoặc điều kiện tài chính mà dự án có thể chấp nhận được;

- Tiêu chuẩn về công nghệ, thiết bị trong quan hệ chiến lược đầu tư công nghệ quốc gia, quốc tế.

- Tiêu chuẩn đối với loại sản phẩm của dự án mà thị trường đòi hỏi.

- Các chỉ tiêu tổng hợp như cơ cấu vốn đầu tư, suất đầu tư.

- Các định mức về sản xuất, tiêu hao năng lượng, nguyên liệu, nhân công, tiền lương, chi phí quản lý... của ngành theo các định mức kinh tế - kỹ thuật chính thức hoặc các chỉ tiêu kế hoạch và thực tế.

- Các chỉ tiêu về hiệu quả đầu tư (ở mức trung bình tiên tiến).

- Các tỷ lệ tài chính doanh nghiệp theo thông lệ phù hợp với hướng dẫn, chỉ đạo của Nhà nước, của ngành đối với doanh nghiệp cùng loại.

- Các chỉ tiêu trong trường hợp có dự án và chưa có dự án.

Trong việc sử dụng phương pháp so sánh cần lưu ý, các chỉ tiêu dùng để tiến hành so sánh phải được vận dụng phù hợp với điều kiện và đặc điểm cụ thể của dự án và doanh nghiệp, tránh khuynh hướng so sánh máy móc cứng nhắc.

2. Ứng dụng phương pháp so sánh, đối chiếu:

Trong thẩm định dự án, thì phương pháp so sánh, đối chiếu được áp dụng cho hầu hết các loại dự án, bởi lẽ nó giúp các nhà thẩm định có một cái nhìn đa chiều nhất về dự án thẩm định. Nhìn được những ưu điểm và nhược điểm của dự án đó.

Ví dụ với nội dung: "Tiêu chuẩn thiết kế, xây dựng, tiêu chuẩn về cấp công trình Nhà nước quy định hoặc điều kiện tài chính mà dự án có thể chấp nhận được;" khi thực hiện so sánh, đối chiếu thì các chủ thể thực hiện thẩm định sẽ thực hiện đối chiếu từng tiêu chuẩn trong thiết kế của dự án đối với các dự án tương tự đã thực hiện; hay đối với thiết kế nào, tiêu chuẩn nào thì điều kiện tài chính có thể đáp ứng được. Các nhà thẩm định sẽ đánh giá ứng ưu điểm của dự án, những nhược điểm xem nhược điểm này có thể cái thiện được không. Từ kết quả của việc so sánh, đối chiếu nói riêng và kết quả của việc thẩm định nói chung, thì các chủ thể quyết định xem có thực hiện dự án đầu tư đó không.

Phương pháp so sánh, đối chiếu còn được áp dụng nhiều trên thực tế. Một phương pháp phân tích so sánh đơn giản là danh sách ưu và nhược điểm. Người ra quyết định liệt kê một loạt các ưu điểm và nhược điểm theo từng lựa chọn có sẵn. Ví dụ: khi một người xin việc nhận được hai lời mời làm việc riêng biệt với các công ty khác nhau, cô ấy có thể liệt kê những ưu điểm như lương, phúc lợi và các cơ hội thăng tiến tiềm năng. Trong danh sách ưu và nhược điểm, người ra quyết định thường sẽ ấn định mức độ quan trọng cho từng ưu và nhược điểm. Cơ sở để lựa chọn dựa trên tùy chọn nào có số lượng lợi ích được xếp hạng cao nhất.

Các con số hoặc kết quả định lượng có thể định hình quá trình so sánh và lựa chọn. Điều này là điển hình khi một người ra quyết định cần phải lựa chọn giữa hai hoặc nhiều khoản đầu tư vốn. Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp xem xét tỷ lệ lợi nhuận dự kiến ​​và thường sẽ chọn dự án có con số cao nhất Ví dụ như về xem xét chi phí, thì nếu mối quan tâm chính là chi phí cao và tuân theo ngân sách định trước, lựa chọn có chi phí thấp hơn sẽ thắng.

Đôi khi, đánh giá so sánh liên quan đến việc sử dụng các mối quan tâm chủ quan, bao gồm quan điểm, ý tưởng, sở thích và không thích cá nhân. Mặc dù hầu hết các nhà quản lý tuyển dụng không thừa nhận điều đó, nhưng họ thường chọn các ứng viên công việc do phản ứng chủ quan về tính cách, ngoại hình và ý kiến ​​về nền tảng nghề nghiệp. Người tiêu dùng có thể chọn một thương hiệu xe hơi nhất định hơn một thương hiệu xe hơi khác do hình ảnh mà các chiến dịch quảng cáo của nó thể hiện. Trải nghiệm trước với một thương hiệu cụ thể có thể hình thành nhận thức về chất lượng cao hơn trong tâm trí người tiêu dùng, khiến nó thuận lợi hơn so với các lựa chọn khác.

Đánh giá so sánh sử dụng những điểm tương đồng và khác biệt giữa các tính năng để so sánh một số lựa chọn. Một ví dụ điển hình của điều này là các sản phẩm thay thế. Hai thương hiệu điện thoại di động khác nhau có thể chứa một tập hợp các khả năng giống nhau, chẳng hạn như tuổi thọ pin và phần mềm duyệt web. Một thương hiệu có thể có khả năng nghe radio Internet, trong khi thương hiệu kia có máy ảnh kỹ thuật số tích hợp. Khi có nhiều điểm tương đồng hơn là sự khác biệt giữa hai sản phẩm thay thế, người ra quyết định có khả năng so sánh chúng dựa trên một yếu tố phân biệt duy nhất, chẳng hạn như giá cả.