Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là gì? Nguyên tắc kế toán và cách hạch toán?

Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp, tổ chức và nhất là với các cá nhân làm nghiệp vụ kế toán thuế. Muốn hiểu biết về lợi nhuận sau thế chưa phân phối thì yêu cầu người tìm hiểu phải am hiểu các quy định chuyên môn cũng như biết các văn bản pháp luật quy định về thuế. Vậy lợi nhuận sau thuế là gì?

1. Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là gì?

Trong Thông tư 133/2016/TT-BTC ban hành ngày 26 tháng 8 năm 2016 có nhắc đến lợi nhuận sau thuế chưa phân phối được thực hiện theo nguyên tắc tài khoản kế toán là 421.

Tài khoản 421 hay Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối phản ánh kết quả kinh doanh của công ty, doanh nghiệp về việc lãi hay lỗ sau khi đã tính thuế thu nhập doanh nghiệp và tình hình phân chia lợi nhuận của công ty hoặc tình trạng thực tế việc xử lý lỗ của doanh nghiệp.

Lưu ý: Việc phân chia lợi nhuận của công ty phải dựa trên hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và việc phân chia này phải đảm bảo sự công khai, rõ ràng, rành mạch và theo đúng quy định, chính sách tài chính của pháp luật hiện hành.

Trong tiếng Anh, lợi nhuận sau thuế được biết đến với cụm từ Profit After Taxes.

Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trong tiếng Anh là Undistributed after-tax profit.

Lợi nhuận sau thuế càng cao biểu thị được công ty đang phát triển rất tốt. Do đó sẽ mang đến nhiều giá trị hơn và có được lợi nhuận cho các cổ đông. Tuy nhiên, trong kinh doanh thì lợi nhuận sau thuế sẽ không phải là yếu tố mang tới những quyết định chính xác. Biện pháp tài chính sẽ là công cụ giúp bạn kiểm soát được tình hình hoạt động của công ty.

Lợi nhuận sau thuế còn quyết định được công ty đang kinh doanh có lãi hay thua lỗ. Từ điều này, các doanh nghiệp có thể dễ dàng biết được lợi nhuận sẽ chiếm được bao nhiêu phần trong doanh thu. Nếu chỉ số này nhỏ hơn 0 thì công việc kinh doanh của công ty đang thua lỗ. Do đó, cần đưa ra phương hướng điều chỉnh ngay lập tức.

– Lợi nhuận sau thuế = Tổng doanh thu – (10% VAT + 30% chi phí hoạt động) – 20% thuế TNDN

Dựa vào công thức trên, các bạn có thể tính được thu nhập ròng bằng cách nhân 0.48 với tổng doanh thu của doanh nghiệp. Lưu ý: Những yếu tố sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận ròng bao gồm: chi phí hoạt động của doanh nghiệp dao động quanh mức 5%. Khi đó, nếu chi phí giảm thấp sẽ kéo được lợi nhuận ròng tăng lên và ngược lại.

Xem thêm: Lợi nhuận sau thuế là gì? Công thức tính lợi nhuận sau thuế mới nhất?

2. Nguyên tắc kế toán đối với lợi nhuận sau thuế chưa phân phối:

– Tài khoản này dùng để phản ánh kết quả kinh doanh (lãi, lỗ) sau thuế thu nhập doanh nghiệp và tình hình phân chia lợi nhuận hoặc xử lý lỗ của doanh nghiệp.

– Việc phân chia lợi nhuận hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phải đảm bảo rõ ràng, rành mạch và theo đúng chính sách tài chính hiện hành.

– Phải hạch toán chi tiết kết quả hoạt động kinh doanh của từng năm tài chính (năm trước, năm nay), đồng thời theo dõi chi tiết theo từng nội dung phân chia lợi nhuận của doanh nghiệp (trích lập các quỹ, bổ sung Vốn đầu tư của chủ sở hữu, chia cổ tức, lợi nhuận cho các cổ đông, cho các nhà đầu tư).

– Khi áp dụng hồi tố do thay đổi chính sách kế toán và điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước nhưng năm nay mới phát hiện dẫn đến phải điều chỉnh tăng hoặc giảm số dư đầu năm của TK 4211 “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước” trên sổ kế toán và điều chỉnh tăng hoặc giảm chỉ tiêu “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối” trên Báo cáo tình hình tài chính.

Đối với tất cả các doanh nghiệp, khi phân phối lợi nhuận cần cân nhắc đến các khoản mục phi tiền tệ nằm trong lợi nhuận sau thuế chưa phân phối có thể ảnh hưởng đến luồng tiền và khả năng chi trả cổ tức, lợi nhuận của doanh nghiệp, như:

+ Khoản lãi do đánh giá lại tài sản mang đi góp vốn,; do đánh giá lại các khoản tiền mục tiền tệ có gốc ngoại tệ; do đánh giá lại các công cụ tài chính;

+ Các khoản mục phi tiền tệ khác….

– Trong hợp đồng hợp tác kinh doanh BCC chia lợi nhuận sau thuế, doanh nghiệp phải theo dõi riêng kết quả của BCC làm căn cứ để phân phối lợi nhuận hoặc chia lỗ cho các bên. Doanh nghiệp là bên nộp và quyết toán thuế TNDN thay các bên trong BCC chỉ phản ánh phần lợi nhuận tương ứng với phần của mình được hưởng, không được phản ánh toàn bộ kết quả của BCC trên tài khoản này trừ khi có quyền kiểm soát đối với BCC.

Xem thêm: Lợi nhuận giữ lại là gì? Ý nghĩa và các cách tìm lợi nhuận giữ lại?

– Đối với cổ tức ưu đãi phải trả: Doanh nghiệp phải căn cứ vào bản chất của cổ phiếu ưu đãi để hạch toán theo nguyên tắc:

+ Nếu cổ phiếu ưu đãi được phân loại là nợ phải trả, kế toán không ghi nhận cổ tức phải trả từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối;

+ Nếu cổ phiếu ưu đãi được phân loại là vốn chủ sở hữu, khoản cổ tức ưu đãi phải trả được kế toán tương tự như việc trả cổ tức của cổ phiếu phổ thông.

– Doanh nghiệp phải theo dõi trong hệ thống quản trị nội bộ số lỗ tính thuế và số lỗ không tính thuế, trong đó:

+ Khoản lỗ tính thuế là khoản lỗ được tạo ra bởi các khoản chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế;

+ Khoản lỗ không tính thuế là khoản lỗ tạo ra bởi các khoản chi phí không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế

Khi chuyển lỗ theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp chỉ được chuyển phần lỗ tính thuế làm căn cứ giảm số trừ thuế phải nộp trong tương lai.

3. Kết cấu và nội dung lợi nhuận sau thuế chưa phân phối:

Bên nợ:

Xem thêm: Lợi nhuận thuần là gì? Cách tính lợi nhuận thuận chuẩn nhất?

– Số lỗ về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp;

– Trích lập các quỹ của doanh nghiệp;

– Chia cổ tức, lợi nhuận cho các chủ sở hữu;

– Bổ sung vốn đầu từ của chủ sở hữu.

Bên có:

– Số lợi nhuận thực tế hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ;

– Số lỗ của cấp dưới được cấp trên cấp bù;

– Xử lý các khoản lỗ về hoạt động kinh doanh.

Xem thêm: Cách tính giá trị còn lại của tài sản cố định? Hạch toán tài sản cố định?

Tài khoản 421 có thể có số dư Nợ hoặc số dư Có.

Số dư bên Nợ: Số lỗ hoạt động kinh doanh chưa xử lý.

Số dư bên Có: Số lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc chưa sử dụng.

Tài khoản 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, có hai tài khoản cấp 2:

– Tài khoản 4211- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước: Phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh, tình hình phân chia lợi nhuận hoặc xử lý lỗ thuộc các năm trước. Tài khoản 4211 còn dùng để phản ánh số điều chỉnh tăng hoặc giảm số dư đàu năm của tài khoản 4211 khi áp dụng hồi tố do thay đổi chính sách kế toán và điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của năm trước, năm nay mới phát hiện.

Đầu năm sau, kế toán kết chuyển số dư đầu năm từ tài khoản 4212 “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay” sang tài khoản 4211 “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước.”

– Tài khoản 4212- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay: Phản ánh kết quả kinh doanh, tình hình phân chai lợi nhuận và xử lý lỗ của năm nay.

4. Cách hạch toán lợi nhuận sau thuế chưa phân phối:

– Cuối kỳ kế toán, kết chuyển kết quả hoạt động kinh doanh:

Xem thêm: Lợi nhuận là gì? Phân biệt giữa lợi nhuận với giá trị thặng dư?

+ Trường hợp lãi, ghi:

Nợ TK 911 – Xác định kết quả kinh doanh

Có TK 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (4212)

+ Trường hợp lỗ, ghi:

Nợ TK 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (4212)

Có TK 911- Xác định kết quả kinh doanh.

– Khi có quyết định hoặc thông báo trả cổ tức, lợi nhuận được chia cho các chủ sở hữu, ghi:

Nợ TK 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

Xem thêm: Lợi nhuận gộp là gì? Đặc trưng và công thức tính lợi nhuận gộp?

Có TK 338 Phải trả phải nộp khác (3388)

Khi trả tiền cổ tức, lợi nhuận, ghi:

Nợ TK 338- Phải trả, phải nộp khác (3388)

Có các tài khoản 111, 112, …. (số tiền thực trả)

– Trường hợp Công ty cổ phần trả cổ tức bằng cổ phiếu (phát hành thêm cổ phiếu từ nguồn Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối) ghi:

Nợ TK 421 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (số chênh lệch giữa giá phát hành thấp hơn mệnh giá)

Có TK 4111 vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá)

Xem thêm: Sự khác biệt giữa lợi nhuận gộp, hoạt động và lợi nhuận ròng?

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (số chênh lệch giữa giá phát hành thấp hơn mệnh giá)

Có TK 4111 Vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá)

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (số chênh lệch giữa giá phát hành cao hơn mệnh giá) (nếu có).

– Các doanh nghiệp không phải là công ty cổ phần khi quyết định bổ sung vốn đầu tư của chủ sở hữu từ lợi nhuận hoạt động kinh doanh (phần lợi nhuận để lại của doanh nghiệp), ghi:

Nợ TK421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

Có TK 4111- Vốn góp của chủ sở hữu (4118)

– Khi trích quỹ từ kết quả hoạt động kinh doanh (phần lợi nhuận để chia lại của doanh nghiệp), ghi:

Nợ TK 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

Xem thêm: Tỉ suất lợi nhuận trên tổng tài sản là gì? Ý nghĩa và công thức tính của ROA

Có TK 418: các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu

Có TK 353: Quỹ khen thưởng phúc lợi (3531, 3532, 3534)

– Đầu năm tài chính, kết chuyển lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay sang lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước, ghi:

+ Trường hợp TK 4212 có số dư Có (lãi), ghi:

Nợ TK 4212 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay

Có TK 4211 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước.

+ Trường hợp TK 4212 có số dư Nợ (lỗ), ghi:

Nợ TK 4211 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước

Xem thêm: Tỉ suất lợi nhuận gộp là gì? Công thức xác định và ý nghĩa

Có TK 4212 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay.

Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối được chia theo kết cấu và nội dung phản ánh như sau:

– Bên Nợ sẽ thể hiện các thông tin về số lỗ trong hoạt động kinh doanh của công ty, trích lập những quỹ của công ty, chia lợi nhuận, cổ tức cho các chủ sở hữu của doanh nghiệp, bổ sung vốn đầu tư của cá nhân, tổ chức là chủ sở hữu.

– Bên Có thể hiện số lợi thuận mà hoạt động kinh doanh có được trong kỳ thực tế, thông tin số lỗ của cấp dưới được quản lý cấp trên bù, việc xử lý các khoản lỗ trong quá trình kinh doanh.

Trong đó trong nghiệp vụ kế toán thuế thì Tài khoản 421 có thể thể hiện theo có số dư Nợ hoặc theo số dư Có. Số dư bên Nợ được hiểu đơn giản là Số lỗ hoạt động kinh doanh chưa được doanh nghiệp xử lý. Và Số dư bên Có được hiểu là Số lợi nhuận sau thuế chưa được phân phối hoặc chưa được công ty sử dụng.

Thêm vào đó thì Tài khoản 421 được chia làm tài khoản 2 cấp, trong đó:

– Tài khoản 4211 thể hiện Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối về hoạt động kinh doanh, xử lý lỗ, phân chia lợi nhuận của năm trước. Ngoài ra tài khoản này còn dùng để điều chỉnh hồi tố các sai xót cơ bản của những năm trước mà giờ mới phát hiện ra.

– Tài khoản 4212 thể hiện Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối về  kết quả trong hoạt động kinh doanh, cách phân chia lợi nhuận và biện pháp xử lý lỗ trong năm tài chính của doanh nghiệp.

Xem thêm: Tỉ suất lợi nhuận doanh thu là gì? Mối quan hệ giữa ROS và ROA

Tùy theo trường hợp thực tế của doanh nghiệp mà sẽ có các cách tính lợi nhuận sau thuế sẽ được kê khai khác nhau.

Kết luận: Lợi nhuận sau thuế càng cao thì chứng tỏ tình hình hoạt động công ty càng tốt, mang lại nhiều giá trị, lợi nhuận cho các cổ đông. Như vậy lợi nhuận sau thuế đóng góp vai trò quan trọng đối với sự phát triển của công ty, doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sẽ dựa vào khoản lợi nhuận sau thuế để đánh giá tình trạng hoạt động của doanh nghiệp là hiệu quả hay không. Thông qua việc đánh giá đó doanh nghiệp sẽ có những kế hoạch, biện pháp, phương hướng chiến lược mới để khắc phục những sai sót, hay để tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa những chiến lược kinh doanh của mình.